بیماری کیست هیداتیک چیست؟

تعریف بیماری : بيماري كيست هيداتيك يكي از خطرناكترينبيماريهاي قابل انتقال از حيوانات به انسان است واژه هيداتيس به معني يك قطره آب است بیماری توسط نوزاد یک انگل روده ای سگ که وارد بدن انسان و دام می شود بروز می کند. کرم بالغ در روده سگ و نوزاد در بدن انسان و حیوانات اهلی نشخوارکنندهزندگی می کند. عامل ایجاد بیماری مرحله نوزادی انگل اکینوکوکوس گرانولوزوس است.

اهمیت بیماری کیست هیداتیک: پراکندگي انگل در سطح جهان وسيع بوده ولي شايعترين مناطق درگير ساحل مديترانه، جنوب روسيه ، ايران، استراليا وبلغارستان ميباشد. ميزبانان اصلي آن گوشتخواران بويژه سگ سانان هستند اما انگل در ساير حيوانات اهلي و وحشي از جمله گاو، گوسفند، روباه، خوك و شتر نيز ديده مي شود
چرخه زندگی انگل کیست هیداتیک : چرخه زندگي اين انگل بين سگ سانان و گياهخواران تكميل مي شود. كرم بالغ در رودة كوچك گوشتخواران مخصوصا سگ ها زندگي مي كند و تخم هاي خود را از طريق مدفوع به محيط بيرون مي رساند. تخم هاي دفع شده در مدفوع سگ بلافاصله براي دام و انسان آلوده كننده است.

گوسفند، گاو و بز نيز به هنگام چريدن و خوردن علف های آلوده تخم هاي اكينوكوك را همراه علوفه آلوده وارد دستگاه گوارش خود مي كنند و تخم ها پس از ورود به دستگاه گوارش ميزبان باز شده و جنين قلابدار به درون بافت روده مهاجرت نموده و از طريق عروق روده يا مجاري لنفاوي، به كبد مي رسند.

تعدادي از آنها در كبد مي مانند و تعدادي به ريه مي رسند، تعداد كمتري نيز به ساير ارگانها مانند كليه، طحال، عضلات و مغز حمل مي شوند در اين مرحله انگل پس از استقرار در بافت شروع به رشد و نمو كرده و طي چند ماه كيست هاي در اندازه هاي مختلف ايجاد مي كنند حال درصورتی که سگ سانان از احشاء آلوده به اين كيست نشخوار کنندگان تغذیه نمایند دوباره سیکل بیماری تکرار می شود
علائم بیماری کیست هیداتیک : پس از بلع تخم هر اندامی از بدن می تواند محلبوجود آمدن کیست باشد و بسته به اینکه در چه اندامی کیست ایجاد شده اختلال درعملکرد همان عضو را داریم. کیست های ریوی و کبدی شایع تر هستند. علايم اين بيماري از دردساده در محوطه راست شكمي گرفته تا تنگی نفس ، سرفه های خشک، عفونتهای ثانویه بدنبال پاره شدن کیست در اعضای داخلی و شوک آنافیلاکسی متغییر است گاهي تعداد اين كيست ها به حدي در كبد افزايشمي يابند كه موجب از كار افتادن كبد خواهد شد که در صورت درمان نشدن منجر به مرگ می شود. علائم اين بيماري بستگي به محل استقرار كيست (كبد، ريه، مغز، استخوان) ، بزرگي كيست و موقعيت كيست دارد. به عنوان مثال در مغز و چشم سريعاً ايجاد علامت مي كند در حاليكه در كبد سالها طول مي كشد تا ايجاد علامت نمايد.
در حال حاضر جراحي كيست هاي هيداتيك در انسان تنها راه اساسي معالجه بيماري است اما این بیماری به راحتی از طریق جلوگيري از كشتار دام به روش غير بهداشتي، كنترل تعداد سگهاي ولگرد، درمان مستمر سگهاي گله، جلوگيري از ورود سگهاي ولگرد به زمينهاي كشاورزي و آموزش همگاني مردم به پيشگيري و كنترل اين بيماري قابل پیشگیری است.
نكات ساده پيشگيري از اين بيماري:
1- رعایت بهداشت فردی و محیط
2- ضد عفونینمودن سبزیجاتبا توجه به اينكه سبزيجات،صيفي جات و ميوههاي بوته دار زميني مثل توت فرنگي از عمده ترين فاكتورهاي آلودگي به تخم اين انگلمي باشند حتما بايد قبل از مصرف به خوبي با آب شستشو گرديده و براي اطمينان از جداشدن تخم انگل از سبزيجات، چند قطره مايع ظرفشوپي به داخل ظرف شستشو اضافه شود،سبزيجات چند لحظه در داخل آب تكان داده شود تا آب كف نمايد.
نکته : يكي از اشتباهاتي كهدر موقع شستشوي سبزيجات وجود دارد اين است كه بعد از شستشو ،كل ظرف محتوي سبزيجاترا روي آبكش ميريزند كه با اين كار تخمهاي انگل ته نشين شده در داخل ظرف دوباره رويسبزيجات پخش ميشود،بايد سبزيجات را از سطح آب برداشته شوند و آب باقيمانده دورريخته شود.

3- در صورتی که سگ دارید داروهای ضد انگلی به سگها داده و برای آنها شناسنامه تهیه نمایید و هر چند وقت یکبار آنها به دامپزشک ببرید
4- اگر كشتار دام مثل قرباني كردن و نذري داريد در صورت مشاهده كيست هاي كبدي در گاو و بخصوص گوسفند هرگز آنها را پاره نكنيد چون باعث كيست هيداتيك چشمي در انسان ميشوند و همچنين كبد حيوان را بطور بهداشتي دفن كنيد چون اگر سگي اين احشاء آلوده را بخورد دوباره سيكل انگل تكرار مي گردد.
5-محصور نمودن مزراع و جلوگیری از ورود سگ ها به آنها
6-عدم تماس با سگ ها